ၿမိဳခမိ လူမ်ဳိးတုိ၏ သမုိင္း (၁)

• ၿမိဳခမိ လူမ်ဳိးတုိ႔၏ ဆင္းသက္လာပံု

• mrokhami tribal group

ရခုိင္ရာဇ၀င္က်မ္းမ်ား၏ ေဖာ္ျပခ်က္အရ ၿမိဳလူမ်ဳိးမ်ားသည္ ေရွ႕က်ေသာလူမ်ဳိး တစ္မ်ဳိးျဖစ္ပါသည္ ရခုိင္ျပည္တယ္ ေျမာက္ပုိင္းေဒသ အနံအျပား ႏွင့္ ခ်င္းျပည္နယ္ ပလ၀ၿမိဳ႕နယ္ မတူပီ ၿမိဳ႕နယ္ ေဒသမ်ားတြင္ျပန္႔ႀကဲ ေနထုိင္လ်က္ ရွိၾကပါသည္ ၿမိဳလူမ်ဳိးမ်ားသည္ သီးျခားဘာသာ စကား ယွဥ္ေက်းမူ ထံုးတမ္းစဥ္လာျဖင့္တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးစုတစုုအျဖစ္ေရၾကည္ရာျမက္ႏုရာေဒသမ်ားသုိ႔  ယေန႔တုိင္ရပ္တည္ေနထုိင္ လ်က္ရွိပါသည္
                                                                                                                                                                                                     
        (ၿမိဳ)ဟူေသာေ၀ါဟာရကုိေပမူတင္၍အေစာဆံုးေတြ႕ႏုိင္ေသာက်မ္းမွာခရစ္ႏွစ္၁၄၅၈ ခုႏွစ္တြင္   ရခုိင္ပညာရွိအဒူမင္းညိဳေရးသားေသာ(ဘေစာျဖဴသမီးဧခ်င္း)တြင္ျဖစ္ပါသည္ ျမန္မာေက်က္စာမ်ားတြင္လည္း ခရစ္ႏွစ္ ၁၄၄၂-ခုႏွစ္ နရသီဟပေတ့မင္း ေရးထုိးေသာ စစ္ကုိင္းထူပါရံု ေက်ာက္စာ စာေၾကာင္းေရ (၂၀)တြင္လည္းေကာင္းေတြ႕ရပါသည္                                                                                                                                                      

 ထုိရခုိင္ရာဇာဝင္က်မ္းမ်ားျဖစ္ၾကသည့္
 ရခုိင္မဟာရာဇာဝင္ေတာ္ႀကီးဓညဝတီရာဇာဝင္သစ္မာရာယုႏွင့္ေဗဒါရွင္းတမ္းစေသာက်မ္းဂန္းမ်ား၌လည္းေကာင္း
အခ်ဳိ႕ေသာစာအုပ္စာေပမ်ားတြင္၄င္း ျမိဳလူမ်ဳိးမ်ားအေၾကာင္းကုိ ျမိဳဟူေသာေဝါဟာရအျပင္
ျမံဳဟူ၍၄င္းျမဳန္ဟူ၍၄င္းျမဳပ္ဟူ၍၄င္းျမဴဟူ၍၄င္းၿမိဳဟူ၍၄င္းမူကြဲစာလံုးေပါင္းဟန္မ်ားျဖင့္လည္းေရးသားထားပါသည္

                            ျမံဳ ျမဳန္ ျမဳမ္ ျမဴ ဟူသည့္စာလံုးေပါင္းဟန္မ်ားသည္ ၿမိဳ လူမ်ဳိးမ်ားကုိပင္ ရည္ၫြန္းေရးသားထားျခင္း ျဖစ္မည္ဟုယူဆရပါသည္ ထုိေၾကင့္ မရုိ ၿမိဳ ဟူေသာအသံထြက္ႏွင့္ အေခၚအေ၀ၚမ်ားသည္ တစ္ျခားေသာတုိင္းရင္းသား( ရခုိင္) တုိ႔ကေခၚေ၀ၚသည့္ အမည္ျဖစ္ပါသည္ ၿမိဳမ်ဳိးတုိ႔က မိမိတုိ႔လူမ်ဳိးကုိ ရည္ၫြန္းေခၚေ၀ၚ လုိေသာအခါ (ခမိ ) ဟူေသာအမည္ကုိ သံုးစြဲၾကပါသည္ ၿမိဳ (မရုိ )တုိ႔သည္ သူတုိ႔ကုိသူတုိ႔ ခမိ ဟုေခၚသည္ လူ ဟုအဓိပၸယ္ရပါသည္ မီးေခ်ာင္းႏွင့္ သမိန္ေခ်ာင္းဖ်ား တ၀ုိက္တြင္ ေနထုိင္သူမ်ားကုိ ေတာင္ၿမိဳ ဟုေခၚ၍ မီးေခ်ာင္း ႏွင့္ သမိန္ေခ်ာင္း၀ တ၀ုိက္တြင္ေနထုိင္ သူမ်ားကုိ အ၀ၿမိဳ ဟုေခၚသည္

 ကုိးကားခ်က္    အဒူမင္းညိဳ၏ ရခုိင္မင္းသမီး ဧခ်င္း ရန္ကုန္ ဟံသာ၀တီ ပံုနိုပ္တုိက္ ၁၉၆၅ ခု စာ ၇ ေနာင္ကုိးကားလ်င္ အဒူမင္းညိဳ ဧခ်င္းစစ္ကုိင္းထူပါရံုေက်ာက္စာ စာေၾကာင္းေရ ၂၀-၂၃-၈၀၄ ခရစ္ႏွစ္ ၁၄၄၂ ခု ေတြ႕စံုေမးျမန္းသူ ဉီးအဂၤါေအာင္ တရက္တပင္ေက်းရြာ ေက်ာက္ေတာ္ၿမိဳ႕နယ္ ၁၂ မတ္လ ၂၀၀၅ တုိင္းရင္းသား ရုိးရာ ဓေလ့ထံုးစံမ်ား (ရခုိင္) ရခုိင္ျမန္မာဆုိရွယ္လစ္ လမ္းစဥ္ပါတီ စည္းရံုးေရး ဗဟုိေကာ္မတီဌာနခ်ဳိပ္ ရန္ကုန္ ဇြန္န၀ါရီ ၁၉၇၆ စာ၃၁-၃၂ (ေနာင္ကုိးကားလ်င္ တုိင္းရင္းသားရုိးရာ ဓေလ့ထံုးစဥ္မ်ား (ရခုိင္)ဟုေဖာ္ျပပါမည္

                                                      

ၿမိဳ ဟုေခၚတြင္ရျခင္း၏အေၾကာင္းရင္း

 ၿမိဳဆုိသည္မွာရခုိင္လူမ်ဳိးမ်ားကေပးထားေသာနာမည္ျဖစ္သည္ၿမိဳလူမ်ဳိးတုိ႔၏အေၾကင္းကုိေရးသားမည္ဆုိလ်င္ၿမိဳ(၃)မ်ဳိးရွိသည္
၄င္း(၃)မ်ဳိးတုိ႔သည္တစ္မ်ဳိးႏွင့္တစ္မ်ဳိးသေဘာသဘာ၀အားျဖင့္၄င္းရုိးရာဓေလ့ထံုးစံယွဥ္ေက်းမူအားျဖင့္၄င္းဆက္ႏြယ္လ်က္ရွိပါသည္

အနည္းအမ်ားတူညီမူရွိေသာေၾကာင့္ၿမိဳလူမ်ဳိးတစ္မ်ဳိးတည္း၏သမုိင္းေၾကင္းကုိေရးသားလ်င္မပီျပင္နားမလည္ႏုိင္မည္စုိး၍ျမိဳလူမ်ဳိး(၃ ) မ်ဳိးရွိေၾကင္းတုိ႔ကုိေအာက္ပါအတုိင္းေဖာ္ထုတ္ေရးသားလုိက္ပါသည္

(၁)ၿမိဳ(ခမိ)အ၀ခမိဟူ၍လည္းေခၚသည္၄င္းတုိ႔သည္ေက်က္ေတာ္ၿမိဳ႕နယ္ေျမာက္ဉီးၿမိဳ႕နယ္
ပုဏၰားကြၽန္းၿမိဳ႕နယ္ေပါက္ေတာၿမိဳ႕နယ္ဘူသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္မ်ား၌ေနထုိင္ၾကသည္                

(၂)မရုိ(ခမိအရုိင္း(သုိ႔)အဖ်ားခမိဟူ၍လည္းေခၚသည္၄င္းတုိ႔သည္ပလ၀ၿမိဳ႕နယ္ မတူပီၿမိဳ႕နယ္မ်ားတြင္ေနထုိင္လ်က္ရွိၾကသည္                                                                       

(၃)ေတာင္ၿမိဳ(ခမိ) ၿမိဳ (ခမိ) ႏွင့္ မ႐ႉ (ခမိ)တုိ႔ကုိ ဒါး ဟူ၍လည္းေခၚသည္ လြတ္လပ္ေရးမရ

                     မည္ႏွင့္ ရၿပီး  ဖ ဆ ပ လ ေခတ္ မူလတန္းပညာေရး ပထ၀ီ၀င္စာေပတုိ႔၌လည္း ေတာင္ၿမိဳဟု ေရးသားေခၚေ၀ၚထားသည္ ၄င္းတုိ႔သည္ ပုဏၰားကြၽမ္းၿမိဳ႕နယ္  ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္ ႏွင့္ ဘဂၤလားနယ္တုိ႔၌ ရွိၾကသည္ ဤလူမ်ဳိး (၃)မ်ဳိးတုိ႔ကုိ ေႏွာင္းေခတ္ သမုိင္းဆရာတုိ႔ကုိ ရခုိင္ျပည္နယ္ရွိ ေရွ႕က်ေသာ လူမ်ဳိး (၃)မ်ဳိးတုိ႔အား ပီပီျပင္ျပင္မေရးေတာ့ဘဲ အဆုိပါ ၿမိဳ (၃) မ်ဳိးလံုးတုိကုိ ၿမိဳ ဟူေသာေ၀ါဟာရ တစ္လံုးတည္းျဖင့္ ေရးသားေခၚေ၀ၚျခင္း သာျဖစ္ပါသည္

                   ၿမိဳခမိလူမ်ဳိးတုိ႔၏ ေ၀ါဟာရမည္သုိ႔ ဆက္စပ္မူရွိသည္ကုိ ဆက္လက္ေလ့လာတင္ျပပါမည္ လူမ်ဳိးတစ္မ်ဳိးပင္ျဖစ္ေစ လူပုဂၢဳလ္တစ္ဉီးဉီးပင္ျဖစ္ေစ ေနရာေဒသတစ္ခုခုတြင္ အေျခခ် ေနထုိင္ခဲ့ဖူးသည့္ အခါတုိ႔၌လည္းေကာင္း ေျပာင္းေရြ႕သြားလာသည့္ အခါတုိ႔၌လည္းေကာင္း ခရီးျပန္ထြက္သည့္အခါ ၌လည္းေကာင္း ထုိေနရာေဒသတြင္ၿမိဳ႕ ေက်းရြာေသာ္လည္းေကာင္း အိမ္ရာေျမေသာ္လည္းေကာင္း သမုိင္းအစနေသာ္လည္းေကာင္း ေသြးစပ္ သားစပ္ ေဆြမ်ဳိးေသာ္လည္းေကာင္း က်န္ရစ္စၿမဲပင္ ျဖစ္ေပသည္ ဤသည္ တုိ႔ကားလူမ်ဳိးတုိင္းတုိ႔၏ ေနာက္ခံသမုိင္းကုိ ရွာေဖြလြယ္ကူေစရန္ အခ်က္ပင္ျဖစ္ေပသည္

ဖန္ဆင္းျခင္း၏ အစအဉီး ကာလ

                ၿမိဳ(ခမိ) လူမ်ဳိးတုိ႔တြင္ ကမၻာဉီးသမုိင္ (ေခၚမု ၀ထၳဳ ) ဟူ၍ရွိေလသည္ ထုိ ေခၚမု ၀ထၳဳတြင္ ေကာ္မရီ အမည္ရွိေသာ မိန္းမ ႏွင့္ ေကာ္မရင္ အမည္႐ႈိေသာ ေယာက္်ားတုိ႔က ၿမိဳ တုိ႔၏ဘာသာ စကားျဖင့္ ေခၚမု ကမၻာဉီး ေန လ မထြက္ေသးေသာ အေမွာင္ေလာက (သုိ႔) ေက်ာက္ဂူအေမွာင္ တြင္ေနၾကရေသာ (ေခၚမု အေမွာင္)ျပည္သား လူ ဟူ၍ အမည္နာမအါဓိပၸာယ္ကုိ ရရွိေလသည္ ထုိ ေကာ္မရီ ေကာ္မရင္ တုိ႔ႏွစ္ဉီး ေပါင္းသင္းဆက္ဆံ ၾကရာမွ သားသမီး ေျမး ျမစ္ စေသာ လူအေပါင္းတုိ႔ကုိ ေမြးထုတ္(ၿမိဳ-ျပဳျပင္) ဖန္တီးေပးေသာ ေၾကင့္ ၿမိဳ ဟူေသာအမ်ဳိးအမည္ နာမအါဓိပၸာယ္ကုိ ရရွိၾကျပန္ေလသည္

                                                             

                     ထုိေနာက္တြင္ ေန လ ထြက္ၿပီးအလင္းေရာင္ရကာ  (သုိ႔) ဂူေနမွ အိမ္ေနလူ ျဖစ္လာကာ ကာလၾကေလေသာ္ ေခၚမုမွ ခမိ သုိ႔ ေျပာင္းလဲေခၚေ၀ၚလာကာ (ၿမိဳ ခမိ)ဟူေသာအမ်ဳိးအမည္ နာမ္ အေခၚအေ၀ၚ ျဖစ္လာၾကေတာ့သည္ဟု ၿမိဳလူမ်ဳိးတုိ႔၏ ရုိးရာသီခ်င္းမ်ားတြင္ ေလ့လာသိရွိရေပသည္

        ကုိးကားခ်က္ တုိင္းရင္းသားရုိးရာ ဓေလ့ထံုးစဥ္မ်ား ျမန္မာဆုိရွယ္လစ္္ လမ္းစဥ္ပါတီ စည္းရံုးေရးဗဟုိ ေကာ္မတီဌာနခ်ဳိပ္ ရန္ကု္ ေဖေဖာၚ၀ရီလ ၁၉၆၈ စာ-၆၂(ေနာက္ကုိးကားလ်င္ တုိင္ရင္းရုိးရာ ဓေလ့ထံုးစဥ္မ်ား (ခ်င္း)ဟုေဖၚျပပါမည္

              U Ba Myaning The N orthern Hill of Ponnagyun Township Journal of Burma Research sorcery vol.xxiv,yangon ,1933 p,125 U Ba Thein ,Sensus of India 1931 ,vol xi part -1 Burma Report ,P 254

                   အထက္ပါ(ေခၚမု ၀ထၳဳ)အတုိင္းသက္လူမ်ဳိး ဒုိင္းနက္လူမ်ဳိး ရာဇ၀င္တုိ႔တြင္လည္း ၿမိဳ ခမိ လူမ်ဳိးတုိ႔၏ ရုိးရာသီခ်င္းကုိ မွတ္းတင္ေရးသားထားေသာ ေရွးေဟာင္းေပမူ ဂီ-ခ်ပ္ ေရကုိလည္း ေလ့လာႏုိင္ေပသည္ ၿမိဳ ဟူေသာ ေ၀ၚဟာရ၏ ရင္းျမစ္ကုိ ထပ္မံရွာေဖြၾကည့္ေသာအခါ ေအာက္ပါအခ်က္မ်ားကုိ ေတြ႕ရွိႏုိင္ပါသည္  

                        ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္ ဘူးတီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္ ပုဏၰားကြၽမ္းၿမိဳ႕ရွိ ၿမိဳ လူမ်ဳိးတုိ႔သည္ မိမိတုိ႔လူမ်ဳိးကုိ ၿမိဳစာ ဟုေခၚေ၀ၚၾကေၾကာင္း သိရွိရပါသည္ ၿမိစာ ၏ အဓိပၸာယ္္ႏွင့္ ယင္း၏နီးစပ္သည့္ အဓပၸာယ္မ်ားကုိမူ မသိရပါ

ၿမိဳခမိဘုရင္ မင္းဆက္   ရခိုင္ျပည္ ဓညဝတီေခတ္ ျမိဳခမိ ဘုရင္ဘင္ဘာ ႏွင့္ မိဘုရားအာခံု

             မဇၥိဳမေဒသ ကုသ၀တီျပည္ရွင္ တုဓမၼတူ၏ သားေတာ္မင္းသားေခၚ စာပတီသည္ ေနာက္လုိက္အင္းအား တစ္ေသာင္းခန္႔ကုိ ဉီးေဆာင္၍ အိမ္ေထာင္နယ္ဘက္တြင္ တိမ္းေရွာင္ၿပီး အာသံဘုရင္၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ အရအခ်ိန္အတန္ၾကာ အေျခစုိက္ ေနထုိင္ခဲၾကသည္ ထုိသုိ႔ ေနထုိင္စဥ္ တစ္ျခားေသာ မ်ဳိးႏြယ္စုမ်ား၏ ေဘးရန္ႏွင့္သဘာဝ ေဘးအႏၲရာယ္ ေတာေတာင္ သားရဲတုိ႔၏ ရန္စြယ္မ်ားကုိ ကာကြယ္ရန္အလုိငွါ ျခံစည္းရုိး(၇)ထပ္ကာရံၿပီး ေနထုိင္ခဲၾကသည္ 

                                                                                                        သာသဲနယ္ဘက္မွေန၍ ကစၧပနဒီ ျမစ္ညာေဒသမ်ားသုိ႔ ေရၾကည္ရာ ျမက္ႏုရာ ေရြးလ်ားလာၿပီး ေနာက္တြင္ ဗလုိင္ေခၚသည့္အရပ္၌ အေျခခ်ခဲ့ၾကသည္ ေခၚစာေပတီသည္ မင္းသမီး ဟုတ္ေလာ္ကုိ    လက္ဆက္၍ မင္းအျဖစ္ခံယူေလသည္ ေနာက္လုိက္ ေနာက္ပါမ်ားလည္း ျခံစည္းရုိးအတြင္းမွ ထြက္ခြာ၍ ဝန္းက်င္အနီးအနားမ်ားတြင္ အေျခခ်၍ အိမ္ေျမေနရာသစ္ကုိ ထူေထာင္ခဲ့ ၾကသည္        ထုိသုိ႔ေျမယာသစ္တြင္ အေျခခ်ေနထုိင္ေသာ္လည္း မိမိတုိ႔အေလ့အက်င့္ ရွိေနၿပီျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ျခံစည္းရုိးေခတ္ ေနထုိင္းျခင္း အေလ့ကုိဆက္ခံ ထိမ္းသိမ္းထားၾကေလသည္ 

                          ဤကဲ့သုိ႔ ၿမိဳလူမ်ဳိးတုိ႔သည္ ကုႆဝတီျပည္ႀကီး ပ်က္စီးၿပီးေနာက္ အာသံနယ္ဘက္မွတဆင့္ကစၧပနဒီ ျမစ္ညာေဒသမ်ားသုိ႔ အေျခခ်ေနထုိင္လာခဲ့သည့္ ကာလအပုိင္းအျခားမွ ျမန္မာႏုိင္ငံလြတ္လပ္ေရးမရမည္ ကာလအထိ ၿမိ့ရြာတည္ေဆာက္သည့္ အခါတုိင္း ခုိင္မာေသာျခံစည္း ရုိးခတ္၍ ေနထုိင္ခဲ့ၾကေလသည္   
                             

                         ျခံစည္းရုိး(ရ)ထပ္ကာရံၿပီး အခုိင္အမာ ေနထုိင္ျခင္းကုိ ၿမိဳဘာသာစကားျဖင့္ မရုနယ္ အအယ္ဒီ ဟူ၍ ေခၚဆုိေလသည္ ျခံစည္းရုိးျပဳလုပ္သည္ကုိ မရူးေရာက္ဒီ ဆရီ အအယ္ဒီ ဟူ၍လည္းေခၚေဝၚေလသည္ မရူ ျပဳလပ္၍ ေနထုိင္ေသာလူမ်ဳိး တစ္နည္း ျခံစည္းရုိးျဖင့္ေနထုိင္သူမ်ား ဟူသည့္အနက္ကုိ ရည္ၫြန္း၍ မရူ မွ မရုိ သုိ႔ လည္းေကာင္း မရုိဆာမွ ၿမိဆာ မွ ၿမိဳစာ သုိ႔လည္းေကာင္း အဆင့္ဆင့္ ေျပာင္းလဲလာၿပီး ကာလ ၾကာျမင့္ေသာအခါ ၿမိဳဟူ၍ေျပာင္းလဲေရြ႕လ်ားလာဟန္ရွိပါသည္ 

                                                 ကုိးကားခ်က္ ဉီးေအာင္ခင္ ႁပြန္တုိေက်းရြာ ေပါက္ေတာၿမိဳ႕နယ္ ၿမိဳ ခမိ ရုိးရာသီခ်င္းမွ ေတးဆုိေျပာျပခ်က္ (၂၀-၆-မတ္လ၂၀၀၂ ဓညဝတီေအာင္ေဇယ် (ေျမာက္ဉီး)ရကၡပူရ ေၾကးမူက်မ္း ရန္ကုန္ သန္းထုိက္ ရာတနာပံုႏွိပ္တုိက္ ၂၀၀၃-စာ-၅၄ ဤကား ဘဂၤလားေဒ့ရ္ွႏုိင္ငံရွိ သင္ေထာင္တြင္ ေနထုိင္သူ ရမ္ဂါမတီ နယ္သား ဒုိင္းနက္အမ်ဳိးသားျဖစ္သူ (ဉီးအဥ္ဒရာ ကူမာ) အမည္ရွိေသာ ေဆးသမားေတာ္ႀကီးထံ၌ ဒုိင္းနက္ဘာသာစကား စကၠမ သက္ဘာသာစကားတုိ႔ျဖင့္ ေရးသားထားေသာ သမုိင္းစံုေပမူ-ဂီ-ခ်ပ္ေရမွ ဘာသာျပန္ၿပီးကူးယူခဲ့သည္ တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ား၏ သမုိင္းေၾကာင္း ႏွင့္ ယွဥ္ေက်းမႈ ေဖာ္ထုပ္ေရးအဖြဲ႕ ရခုိင္ျပည္နယ္ အဖြဲ႕ခြဲ အမွတ္(၁)၏ေလ့လာေတြ႕ရွိခ်က္ စာတမ္း ရခုိင္တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ား အေၾကာင္းႏွင့္ တုိင္းခြဲအႀကိဳ ေဆြးေႏြးပြဲမွတ္တမ္း

                                                    ၿမိဳလူမ်ဳိးတုိ႔သည္ အာသံနယ္ဘက္မွတဆင့္ ကုလားတန္ျမစ္ဖ်ား ေရၾကည္ရာ ျမက္ႏုရာေဒသမ်ားသုိ႔ တေရြ႕ေရြ႕ေျပာင္းေရြ႕ ေရာက္ရွိလာသူမ်ား ျဖစ္ၾကသည္အေလ်ာက္ မိမိတုိ႔အဆင့္ဆင့္ ဝင္ေရာက္လာရသည့္လမ္းသည္ ယစ္မာ (ေခၚ) ျမစ္ရုိးအတုိင္း စုန္ဆင္းလာရျခင္းျဖစ္သည္ ယင္းမာျမစ္ရုိးမွတဆင့္ ရခုိင္ျပည္နယ္ ေျမာက္ပုိင္း ေဒသမ်ားသုိ႔ ပ်ံ႕ႏံွ႔ေရာက္ရွိလာၾကရသည္ 

             ထုိသုိ႔လာလမ္းကုိ အစြဲျပဳ၍ ျမစ္မရုိးမွလာသူမ်ား ဟူသည့္အဓိပၸာယ္ကုိ ၫြန္းလုိ၍ တစ္ျခာေသာ တုိင္းရင္းသား (ရခုိင္)တုိ႔က ျမစ္မရုိး (သုိ႔)ျမစ္ကုိေခ်၍ မရုိ ဟူ၍ လည္းေကာင္း တစ္နည္း ျမစ္ရုိးမွ အစ္ သဒၵါကုိေခ်၍ ျမစ္ရုိး ၄င္းမွ ၿမိဳး ဟူ၍လည္းေကာင္း ေခၚေဝၚၾကရာမွ ကာလၾကာျမင့္လာေသာအခါ မရုိ မွ မရုိ ၄င္းမွ ၿမိဳး ၿမိဳ႕ မွ ၿမိဳ ဟူ၍တျဖည္းျဖည္း ေရြ႕ေလ်ာေျပာင္းလဲလာဟန္ရွိသည္

                              အထက္ပါအခ်က္မ်ားကုိ ျခံဳငံုသံုးသပ္ၾကည့္ေသာလ်င္ ၿမိဳ ဟူေသာေဝၚဟာရ၏ ရင္းျမစ္သည္ မရု (ျခံစည္းရုိး) ဟူေသာစကား ျမစ္မရုိး (သုိ႔) ျမစ္ရုိးဟူေသာ ေဝၚဟာရမ်ားမွာ ေျပာင္းလဲဆင္းသက္လာေၾကာင္း ထင္ရွားပါသည္ သုိ႔ရာတြင္ ျမံဳ ျမဳန္ ျမဳမ္ ဟူေသာေဝၚဟာရအတြက္မူ အံဝင္ဆီေလွ်ာ္မူမရွိေတာပါ ရခုိင္ျပည္နယ္ ေက်ာက္ေတာ္ၿမိဳ႕နယ္ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္ရွိ ကုလားမ်ားကၿမိဳလူမ်ဳိးမ်ားကုိ ၿမိဳဂ်ာ ဟုေခၚေဝၚေၾကာင္း အထက္တစ္ေနရာ၌ ဆုိခဲ့ပါသည္ ထုိအေခၚမွၿမိဳဟူ၍ ေျပာင္းလဲလာျခင္းေလာ့ ဟူ၍လည္းေတြးထင္ဖြယ္ျဖစ္ပါသည္                                                         

                         ၿမိဳ ဘာသာစကား၌ မရုိ ၿမိဳ ဟူေသာေဝါဟာရမ်ားကုိလည္းေကာင္း ျမံဳ ျမဳန္ ျမဳမ္ ဟူေသာေဝါဟာရကုိ လည္းေကာင္း မေတြ႕ရပါ ထုိ ေဝါဟာရႏွင့္ နီစပ္ေသာ အသံထြက္ႏွင့္ စာလံုးေပါင္းဟန္မ်ားကုိလည္း မေတြ႕ရပါ စာတမ္း၏အထက္တေနရာတြင္ ခမိ ဆုိသည္မွာ လူ ဟူေသာေဝါဟာရကုိ ဆက္လက္ေလ့လာၾကည့္ေသာအခါ ေရွးအခါက ခမိ တုိ႔ကုိေတာင္မင္းမ်ားက အုပ္ခ်ဳိပ္ရာက ေတာင္မင္းပုိင္နက္ကုိ ခူ ဟုေခၚသည္ ပုပုရြရြသတၱာဝါကုိ မီ ဟုေခၚသည္ ထုိေၾကာင့္ ခူ အတြင္း၌ ေနထုိင္ၾကသည့္ မီ မ်ားကုိ ခူမီ (သုိ႔) ခမိ ဟုေခၚၾကေတာသည္ ပလဝ ႏွင့္ မတူပီ နယ္စပ္ရွိ ခန္းလံုးေတာင္မွ ေအာက္သုိ႔ဆင္းသြားသူမ်ားကုိ အဝခမိ ဟုေခၚၾကေသာ္လည္း ရခုိင္ အမ်ဳိးသားတုိ႔က ၿမိဳ မရုိ ဟုအမည္ေပးထားေလသည္

                     ကုိးကားခ်က္ ပလဝၿမိဳ႕နယ္ ဉီးေမာင္ေမာင္တူ၏ ၿမိဳလူမ်ဳိးမ်ား အေၾကာင္း စာတမ္း လက္ေရမူ ေနာက္ကုိးကားလ်င္ ေမာင္ေမာင္တူ ၿမိဳလူမ်ဳိးစုဟု ေဖာ္ျပပါမည္(ရခုိင္တုိင္းရင္းသားမ်ား အေၾကာင္းႏွင့္ တုိင္းခြဲ အႀကိဳေဆြးႏြဲပြဲ မွတ္တမ္း ေမာင္ေမာင္တူ ၿမိဳလူမ်ဳိးစု ဟုေဖာ္ျပထားျပသည္

                                                          ေရွးအခါက ခမိ တုိ႔ကုိေတာင္မင္းမ်ားက အုပ္ခ်ဳိပ္သည္ ေတာင္၏ပုိင္နက္ ခူ အတြင္းရွိ ပုပုရြရြ လႈပ္ရွားသြားလာေနထုိင္ၾကေသာ သတၱာဝါမ်ားကုိ မိ ဟုေခၚရာမွ ခုမိ ခူမီ မွ ခမိ ျဖစ္လာသည္ တစ္နည္းဆုိေသာ္ လႈပ္ရွားသြားလာေနထုိင္ေသာ သတၱာဝါ (သုိ႔) လူ ဟူ၍အဓပၸာယ္ရပါသည္ အထက္ပါယူဆခ်က္မ်ားသည္ ခ်င္းျပည္နယ္ ပလဝၿမိဳ႕နယ္ အတြင္းရွိ ခူမီး မ်ဳိးႏြယ္စုတုိ႔၏ သြင္ျပင္လကၡဏာကုိ ေဖာ္ေဆာင္ႏုိင္ရန္ ဖြင့္ဆုိေသာအနက္ျဖစ္ပါသည္ စင္စစ္ ခမိ ဟူေသာအသံထြက္သည္ ခူမီး မ်ဳိးႏြယ္စုမ်ား၏ ၄င္းတုိ႔ကုိရညး္ၫြန္းေခၚေဝးေသာ အနီးစပ္ဆံုး အစံထြက္ျဖစ္ပါသည္ ၿမိဳ လူမ်ဳိးတုိ႔က မိမိတုိ႔ကုိ ရည္းၫြန္းေခၚေဝၚသည္

                 အနီးစပ္ဆံုး အသံထြက္မွာ ခမီ ျဖစ္ပါသည္ ခမီ ႏွင့္ ခမိ အကၡရာေရးသားမူ အျမင္အရ ကြဲျပားမူမရွိပါ  ေယဘုယအားျဖင့္ မ်ဳိးတူစုမ်ားျဖစ္သည္ဟု ဆဆုိႏုိင္ပါသည္ သုိ႔ရာတြင္ ခမိဘာသာစကား (၁၀) လံုးတြင္ ၿမိဳဘာသာစကားႏွင့္ တူေသာ စကားလံုး (၂)လံုးပါဝင္သည္ ဟူေသာ ေဖာ္ျပခ်က္အရ ခမိ ဟူေသာေဝါဟာရ၏ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆုိ ခ်က္မ်ားသည္ ခမိ ဟူေသာေဝါဟာရအတြက္ ဆီေလွ်ာ္အံဝင္ႏုိင္ရန္ ခပ္ပါသည္ ထုိ႔ေၾကင့္ ခမိ ဟူေသာေဝါဟရကုိ စစ္ေဆးၾကည့္ပါမည္ ထုိ႔ေနာက္ ခမိ ဟူူေသာေဝါဟာရ၏ ယင္းျမစ္ကုိ ေဖာ္ထုပ္ၾကည့္ပါမည္ ထုိေနာက္ေဝါဟာရ(၂)လံုး၏ ဆုိလုိရင္းအနက္ကုိ တုိက္ဆုိင္စစ္ေဆး ၾကည့္ရန္လုိအပ္ေပသည္ ခမိ ဟူေသာေဝါဟာရ၌ ဝါက်မ်ားအတြင္း စကားအဆက္အစပ္ အေပၚမူတာ္၍ အနက္ပြားမ်ားလွ်က္ ရွိပါသည္ ရွိႏုိင္ေသာအနက္မ်ားမွာ ေအာက္ပါအတုိင္းျဖစ္ပါသည္

(၁) သတၱဝါေလာကအတုိင္းအဝုိင္းမွတိရစာၧန္သတၱဝါစသည္တုိ႔ႏွင့္ခြဲျခားလုိေသာအခါအသိညဏ္                                        အရွိျဖစ္ေသာလူသားဟူသည့္အနက္ကုိ ရည္ၫႊန္းျခင္း

                                                              

(၂)   မည္သည့္အခ်င္းအရာ အေၾကာင္ကစၥမ်ား၌မဆုိ မိမိႏွင့္ ဆက္စက္နီးႏြယ္မႈ မရွိေၾကာင္း ေဖာ္ျပလုိက္သည့္ အခါ၌ သူတစ္ပါးတုိ႔ဟူေသာ အနက္ကုိ ရည္ၫႊန္းျခင္း

(၃)    အျခားေသာတုိင္းရင္းသား လူမ်ဳိးမ်ားႏွင့္ ခြဲျခားေျပာဆုိဆသာအခါ  ၿမိဳလူမ်ဳိးတစ္မ်ဳိးတည္း အတြက္ မိမိတုိ႔လူမ်ဳိး ငါတုိ႔လူမ်ဳိး ဟူသည့္အနက္ကုိ ရည္ၫြန္းျခင္းစသည္တုိ႔ျဖစ္သည္

                                အထက္ပါအနက္(၃)ရပ္အနက္နံပတ္(၃)အနက္အရ ခမိ လူမ်ဳိးဟူ၍ ရည္ၫႊန္းခံ လူမ်ဳိးတစ္မ်ဳိး ရလာပါသည္ မည့္သည့္အနက္ကုိ သရုပ္ခြဲၾကည့္ေသာအခါ ခ သဒၵါတုိ႔ေပါင္းစပ္ေၾကာင္း ေတြ႕ရပါသည္ ခမိ ဟူေသာပုဒ္၌ ခ သဒၵါသည္ ေစးကပ္ျခင္း ခက္ခဲ့ျခင္း အနက္ကုိေဆာင္ပါသည္  မိ သဒၵါသည္ မ်က္စိ အဆန္ ဟူေသာအနက္ကုိ ေဆာင္ပါသည္ သဒၵါႏွစ္ခုတုိ႔၏ ေပါင္းစပ္ျခင္းအနက္ ေစးကပ္ျခင္း သေဘာရွိေသာ မ်က္စိ (ေဝါ) အဆန္ဟူ၍ျဖစ္လာသည္ ဤအနက္မ်ားသည္ လူသား ဟူသည့္အနက္ကုိလည္း မရည္ၫႊန္းႏုိင္ပါ သူတစ္ပါးတုိ႔ဟူသည့္ အနက္ကုိလည္း မရည္ၫႊန္းႏုိင္ပါ ခမိ ဟူသည့္အၫႊန္းခံ လူမ်ဳိးတစ္မ်ဳိး၏ သြင္ျပင္လကၡဏာမ်ားကုိလည္း ရည္ၫႊန္းႏုိင္ျခင္းမရွိပါ သုိ႔ျဖစ္လ်င္ ခမိဟူေသာေဝါဟာရ၏ ပင္ကုိသေဘာ၌ လူမ်ဳိးတစ္မ်ဳိး၏ အသြင္အျပင္ႏွင့္ လကၡဏာရပ္မ်ားကုိေဖာ္ေဆာင္ႏုိင္သည့္ အဓိပၸာယ္မရွိေၾကာင္း ထင္ရွားပါသည္

                                ကုိးကားခ်က္ ဉီးတင္ေမာင္ အလင္းေဆာင္သူမ်ား အေတြ႕အၾကံဳ ရန္ကုန္ စာေပဗီမာန္ ပံုနိပ္တုိက္ ၁၉၇၇ စာ၁၆ တုိင္းရင္းသား ဓေလ့ထံုးစဥ္မ်ား (ခ်င္း)စာ ၆၂ ေမာင္စာေခါင္ ၿမိဳဘာသာစကား၏ စကားသံမ်ားကုိအသံုးခ်က္ သဒၵါေဗဒအျမင္ျဖင့္ ေလ့လာခ်က္မဟာဝိဇၨာက်မ္း ရန္ကုန္တကၠသုိလ္ ျမန္မစာဌာန ၁၉၉၀ စာ ၁၄ ေနာက္ကုိးကားလ်င္ ေမာင္စာေခါင္ ၿမိဳဘာသာစကားဟု ေဖာ္ျပပါသည္

                                      ထုိေၾကင့္ ခမိ ဟူေသာ ေဝါဟာရ၏ ရင္းျမစ္ကုိ ဆန္းစစ္ၾကည့္ရန္ လုိအပ္ပါသည္ ၿမိဳေဝါဟာရအတြင္း ၌ ရွာေဖြၾကည့္ေသာအခါ ခူ ဟူေသာေဝါဟာရ မုိး မုိးေကာင္ ေက်းရြာ ပုိင္နက္ တုိင္းျပည္ ဟူေသာအနက္မ်ားကုိ ေဆာင္ပါသည္ အမိန္ ဟူေသာေဝါဟာရသည္ ပုိးပြား အသက္ရွိျခင္း ေသးေကြးျခင္း ရြရြစိစိျဖစ္ျခင္း မ်ားျပား႐ႈပ္ေထြးျခင္း စသည့္အနက္မ်ားကုိ ေဆာင္ပါသည္ ၄င္းေဝါဟာရႏွစ္လံုးကုိ ေပါင္းစပ္ၾကည့္ ေသာအခါ ခုအမိန္ျဖစ္လာသည္ ခုအမိန္ အဓိပၸယ္မွာ

 (၁ ) မုိးေကာင္းကင္ေအာက္၌ေသးေသး  ေကြးေကြးႏွင့္ မ်ားျပား႐ႈပ္ေထြးစြာရွင္သန္      လႈပ္ရွားေနၾကေသာ သက္ရွိမ်ား

(၂)  တုိင္းျပည္နက္ နယ္ပယ္အတြင္း၌ ေသးေသးေကြးေကြး ႏွင့္ မ်ားျပားရွပ္ေထြးစြာ ရွင္သန္လုပ္ရွားေနၾကေသာ လူမ်ဳိးမ်ားဟူ၍ျဖစ္ပါသည္ ထုိအနက္မ်ားသည္ အထက္၌ ဆုိခဲ့ေသာ အနက္သေဘာကုိအက်ံဳဝင္ ျခံငံုမိေစႏုိင္ေၾကာင္း ေတြ႕ရပါသည္ ထုိေၾကင့္ ခမိ ဟူေသာေဝါဟာရသည္ ခုအမိန္ ဟူေသာေဝါဟာရမွ ေျပာင္းလဲဆင္းသက္လာေၾကာင္း ထင္ရွားပါသည္ ေျပာင္းလဲပံုမွာ ေအာက္ပါအတုိင္းျဖစ္ပါသည္